Paczkomaty to niezmiernie przydatne i bardzo popularne urządzenia. Pierwsze lata najbardziej intensywnego stawiania tego typu automatów, to także ogólnopolska dyskusja na temat ich budowlanej kwalifikacji.
Z jednej strony chodziło o rozstrzygnięcie, czy aby na pewno jest to obiekt budowlany (budynek, budowla lub obiekt małej architektury), a z drugiej strony o udzielenie odpowiedzi na pytanie dotyczące formalności, jakich powinien dopełnić inwestor, aby ustawienie paczkomatu było zgodne z wymogami Prawa budowlanego. Szef nadzoru budowlanego w Warszawie twierdził na przykład, że paczkomaty to budowle (wolno stojące urządzenia techniczne), a ich stawianie, to budowa wymagająca pozwolenia na budowę. Moje stanowisko w tej sprawie było i pozostaje diametralnie odmienne.
W mojej ocenie paczkomat – rozumiany jako urządzenie służące do przechowywania, nadawania i odbioru przesyłek, składające się z połączonych ze sobą skrytek pocztowych, komputera podłączonego do sieci telekomunikacyjnej i ekranu – nie jest ani budowlą, ani budynkiem, ani obiektem małej architektury. Pojęcia tych 3 form obiektu budowlanego zdefiniowane są w ustawie Prawo budowlane, która „normuje działalność obejmującą sprawy projektowania, budowy, utrzymania oraz rozbiórki obiektów budowlanych… ‘’, a także odnosi się wyłącznie do urządzeń technicznych będących wytworem procesu budowlanego. Ponadto nie ma budowlanych warunków technicznych, które powinny spełniać tego typu urządzenia. Reasumując uważam, że paczkomatów nie należy kwalifikować, jako wolno stojące urządzenia techniczne, o których mowa w definicji budowli, zawartej w ustawie Prawo budowlane.
Wątpliwości dotyczące tego czym jest paczkomat i w jaki sposób legalnie go postawić zostały rozstrzygnięte w tzw. dużej nowelizacji Prawa budowlanego. Przepisy tej nowelizacji weszły w życie 19 września 2020 roku i, pomimo tego, że z niektórymi z nich się nie zgadzam, określiły one m.in. status prawny paczkomatów. Ustawodawca uznał, że realizacja paczkomatów jest budową w rozumieniu ustawy Prawo budowlane. Artykuł 29 ust. 2 pkt 28 znowelizowanej ustawy Prawo budowlane, stanowi bowiem, że nie wymaga decyzji o pozwoleniu na budowę oraz zgłoszenia organom administracji architektoniczno-budowlanej budowa: bankomatów, biletomatów, wpłatomatów, automatów sprzedających, automatów przechowujących przesyłki (paczkomatów) lub automatów służących do wykonywania innego rodzaju usług o wysokości do 3m włącznie.
Myli się jednak ten kto uważa, że wprowadzenie wymienionych wyżej przepisów definitywnie zakończyło problemy związane z powstawaniem paczkomatów. Wyniki naszych kontroli temu przeczą. Po pierwsze zdarzają się sytuacje, że mieszkańcy Poznania zwracają się do nas z prośbą o interwencję – kwestionując lokalizację już funkcjonujących, bądź dopiero planowanych urządzeń. Zdaniem skarżących paczkomaty powodują lub mogą powodować uciążliwości wynikające z wzmożonego ruchu samochodów i pieszych, a więc głównie spaliny i hałas. Nasze postępowania polegają wtedy głównie na sprawdzeniu wysokości takiego urządzenia i jeśli okaże się, że nie przekracza ona 3 metrów, to w świetle przepisów Prawa budowlanego nie mamy podstaw prawnych, aby kwestionować legalność paczkomatu. Wyjaśnienie pozostałych, poza budowlanych, kwestii należy już do innych organów, zajmujących się bezpieczeństwem i porządkiem publicznym.
Nie ukrywam, że sprawdzając legalność konkretnego urządzenia nie ograniczamy się do zmierzenia jego wysokości, ale sprawdzamy także, czy teren na którym powstał paczkomat objęty jest ochroną konserwatorską. Niestety wyniki ustaleń w tym zakresie potwierdzają nasze obawy. Regułą niemal jest, że inwestor paczkomatu posadowionego na obszarze wpisanym do rejestru zabytków nie posiada na to zgody konserwatora zabytków i nie dokonał skutecznego zgłoszenia do Prezydenta Miasta Poznania (w powiatach ziemskich do starosty).
Szanowni Państwo!
Sam fakt nie przekroczenia wysokości 3 metrów nie jest warunkiem wystarczającym, aby paczkomat mógł pojawić się w strefie ochrony konserwatorskiej – bez zgody właściwych organów administracji publicznej! Otóż, znowelizowane w 2020 roku, przepisy Prawa budowlanego nakładają na inwestorów takich urządzeń następujące obowiązki:
Wszystkie roboty budowlane zwolnione (na podstawie art. 29, ust. 1-4 ustawy Prawo budowlane) z obowiązku uzyskania pozwolenia na budowę bądź dokonania zgłoszenia wykonywane:
- przy obiekcie budowlanym wpisanym do rejestru zabytków – wymagają decyzji o pozwoleniu na budowę,
- na obszarze wpisanym do rejestru zabytków – wymagają dokonania zgłoszenia
- przy czym do wniosku o decyzję o pozwoleniu na budowę oraz do zgłoszenia należy dołączyć pozwolenie właściwego wojewódzkiego konserwatora zabytków (w przypadku Poznania – Miejskiego Konserwatora Zabytków), wydane na podstawie przepisów o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami.
Uwaga!
Powyższe zasady dotyczą również automatów przechowujących przesyłki, czyli popularnych paczkomatów.
Przeprowadzone, przez poznański nadzór budowlany, kontrole niestety dowodzą, że inwestorzy takich urządzeń albo powyższych przepisów nie znają, albo świadomie ich nie przestrzegają. Pozostaje mieć tylko nadzieję, że prawidłową odpowiedzią jest pierwszy z wymienionych powodów. Dlatego też, inwestorom takich urządzeń, postanowiłem o tych, stosunkowo jeszcze nowych, regulacjach przypomnieć.
Paweł Łukaszewski
Powiatowy Inspektor Nadzoru Budowlanego dla Miasta Poznania
Poznań, 21 listopada 2022 roku